De VN heeft de Nederlandse regering om opheldering gevraagd over de uitzetting van twee Cubaanse dissidenten door de nationale luchtvaartmaatschappij van Aruba. De Cubanen zeggen tegen Nieuwsuur dat ze onder dwang hun thuisland moesten verlaten.
Een onderzoeksteam van het programma slaagde erin de twee te traceren en sprak uitvoerig met hen. Zij hebben ook documenten in handen die erop wijzen dat Aruba Airlines in handen is van een Venezolaan. Dat druist in tegen de Arubaanse wet, die voorschrijft dat een Arubaan eigenaar moet zijn. Het Venezolaanse regime onderhoudt nauwe banden met het communistische regime in Cuba.
Nederland en Aruba laten weten dat ze willen dat Aruba Airlines veiligheidsprocedures beter naleeft, maar willen niet inhoudelijk op de uitzettingen ingaan. Volgens Aruba voldoet Aruba Airlines aan alle wettelijke vereisten. Een onderbouwing daarvan geeft de Arubaanse regering na herhaalde verzoeken niet.
Cuba ontkent tegenover Nieuwsuur dat er sprake is van gedwongen uitzettingen. Aruba Airlines houdt een lijn aan die vergelijkbaar is met die van de Cubaanse regering. De mannen zouden vrijwillig hebben gereisd, en de luchtvaartmaatschappij zou geen enkele blaam treffen.
Maar Nieuwsuur is in het bezit van onder andere paspoort- en vluchtgegevens die het verhaal van de dissidenten ondersteunen. De Cubaanse regering en Aruba Airlines willen daar niet op ingaan.
De VN neemt de klacht van dissident Eliécer Góngora serieus en onderzoekt tegelijkertijd een vergelijkbare klacht van een andere Cubaan. Deze Daniel Llorente Miranda zegt afgelopen mei door de Cubaanse overheid te zijn geëxpatrieerd met een vlucht van Aruba Airlines.
Tijdens het onderzoek stuitten het team op documenten met sterke aanwijzingen voor een onwettige eigendomsconstructie van Aruba Airlines. De Arubaanse wet schrijft voor dat de luchtvaartmaatschappij in handen moet zijn van een Arubaan. Dat is van belang om ongewenste buitenlandse invloeden te voorkomen en de zelfstandige positie van het eiland te versterken.
De Arubaanse regering laat in een reactie weten dat Aruba Airlines in handen is van een Arubaanse ingezetene en daarmee voldoet aan de wet. Dat is in tegenspraak met informatie die Aruba Airlines aan de VN en Nieuwsuur verschaft. De luchtvaartmaatschappij meldt dat Esteban Vallés de eigenaar is. Vallés is een geboren Venezolaan, met inmiddels ook de Amerikaanse nationaliteit. Hij woont volgens Aruba Airlines in Miami. In een brief aan de VN schrijft Aruba Airlines: “De laatst bekende wettelijke eigenaar van de aandelen is Esteban Juvenal Vallés.” De brief is mede ondertekend door Vallés zelf. De Arubaanse overheid gaat niet in op deze feiten.
Schimmige constructie
Pablo Mendes de Leon, hoogleraar luchtvaartrecht van de Universiteit van Leiden, bestudeerde de documenten in handen van Nieuwsuur. Hij spreekt van een schimmige constructie en stelt dat eigenaar en zeggenschap van Aruba Airlines inderdaad niet Arubaans zijn.
Dat plaatst de klacht van Góngora en Llorente in een nieuw licht. De regimes van Venezuela en Cuba zijn bevriend en bewijzen elkaar allerhande diensten. Het is niet ondenkbaar dat het Venezolaanse regime Aruba Airlines gebruikt in een een-tweetje met Cuba.
Het kantoor van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN in Genève heeft opheldering gevraagd aan de Nederlandse, Arubaanse en Cubaanse regering. Ook Aruba Airlines is aangeschreven. Hoewel Aruba een eigen land is binnen het koninkrijk, is het Koninkrijk der Nederlanden verantwoordelijk op het gebied van luchtvaart en buitenlandse zaken.
De speciaal rapporteur van de VN in deze kwestie is de Fransman Michel Forst. Hij wil geen commentaar geven omdat de procedure nog loopt.
Nieuwsuur heeft diverse instanties om een reactie gevraagd.
- Lees hier (.pdf) de reactie van de Cubaanse overheid
- Lees hier (.pdf) de reactie van Aruba Airlines
- Lees hier (.pdf) de reactie van de Nederlandse overheid
- Lees hier (.pdf) de reactie van Aruba