Aruba wordt door het corona-virus keihard getroffen. En het land was er al slecht aan toe vanwege belabberd financieel beheer. Een gegeven dat zelfs rating agency Standard & Poor’s was opgevallen. En als klap op de vuurpijl heeft de regering van Evelyn Wever-Croes zojuist een machtigingsverordening aan de Staten aangeboden ter beëindiging van het CITGO-contract met daarin een vrijwaring van USD 175M+.
redactioneel commentaar
Dat kan er ook nog wel bij moet de premier gedacht hebben. Haar begroting voor 2020 had oorspronkelijke een surplus van 46 miljoen florin, Een gevolg van nog meer belastingverhogingen voor consumenten, bedrijfsleven en toerisme. Dat surplus bleek al snel niet haalbaar vanwege vertraging, de begroting kwam namelijk een half jaar te laat. Bovendien rammelde die aan alle kanten, volgens het College Aruba financieel toezicht (CAft).
Hoe het ook zij, vanwege het coronavirus moest het begrotingsoverschot op papier plaats maken voor een begroting met een tekort van bijna 1,3 miljard florin. Historisch.
Alle kosten zijn opgevoerd om meer bewegingsruimte te creëren. Opnieuw geen enkele bezuinigingen op de lopende kosten – dat komt eventueel pas later. Dat wil zeggen dat ook de jarenlang oplopende en verguisde personeelskosten ongemoeid worden gelaten.
Vrijbrief
Toch heeft premier Evelyn Wever-Croes een vrijbrief gekregen om geld uit te geven zonder een idee te hebben waar ze dat geld vandaan zal halen. Miljoenen worden gestopt in financiële steun voor mensen die hun baan hebben verloren, het bedrijfsleven en overheidsinvesteringen: ongecontroleerd en ongestructureerd en hierdoor waarschijnlijk niet-effectief – dat kun je wel op een bierviltje schrijven.
De Arubaanse economie is voor 80% afhankelijk van het toerisme: waar jaarlijks bijna twee miljoen toeristen het eiland aandoen per vliegtuig en schip, waren er eind vorige week een kleine honderd nog op het eiland.
De premier zei triomfantelijk dat als Nederland niet zou meewerken, Aruba desnoods op de internationale kapitaalmarkt zou gaan lenen. Maar Wever-Croes vergeet dat er bijna niemand is die geld gaat lenen aan een land dat totaal niet over enige terugbetalingscapaciteit beschikt!
Op 24 maart deed de premier een beroep op artikel 36 van het Statuut om snel een schenking van 400 miljoen los te peuteren in Nederland. Jammer voor haar, maar nog voordat het e-mailtje uitgeprint was, kreeg ze ‘nee’ op het rekest.
Raffinaderij
Alsof de nood niet genoeg schade is voor wat betreft de financiën, hebben drie ministers de machtiging gekregen om een vaststellingsovereenkomst te sluiten met CITGO, de operator van de raffinaderij in San Nicolas. Met deze overeenkomst krijgt CITGO volledige kwijtschelding en vrijwaring. Aruba laat de garantie, voor eventuele milieuschade, huur en belastingen, dus zomaar lopen.
Dat Wever-Croes dit geld mu laat liggen of eigenlijk geld weggeeft is bijna ongelooflijk, maar zeker wrang in deze moeilijke tijden. Het eiland neemt als het ware de raffinaderij over met alle aansprakelijkheid en financiële risico’s van dien. De oude koffiemolen moet toch bewaakt en onderhouden worden, mocht je het ooit wille doorverhuren, zo moet gedacht zijn.
Als bijvoorbeeld de milieuschade of de ontmanteling hoger uitvalt, wordt de financiële ramp nog groter. Eén ding is zeker, Aruba krijgt geen vaststellingsbedrag terwijl CITGO niet over de brug komt onder het mom van de sancties. Gelegenheidsargument. Feit is wel dat het huidig bestuur van CITGO, aangesteld door Guaidó, andere zorgen aan haar hoofd heeft en premier Wever-Croes andere plannen heeft.
Nog voor de afgelopen jaarwisseling is een nieuwe vennootschap opgericht om de opslagterminal te runnen. Frappant – want RDA als juridische eigenaar van de raffinage- en opslagfaciliteiten kon dat zelf doen. Over uitstaande belastingschulden en onbetaalde rekeningen aan contractors wordt geen woord gerept.
Laten we eerlijk zijn: CITGO is haar verplichtingen niet nagekomen en financiële onmacht is geen overmacht. Aruba heeft zeker kans bij arbitrage in het gelijk te worden gesteld. Net als bij de begroting wil premier Wever-Croes opnieuw een carte blanche om van alles en nog wat uit te onderhandelen, waarbij ze meer dan 175 miljoen dollar laat weglopen en alle risico’s overneemt.
Tel alles bij elkaar op en het wordt pijnlijk duidelijk dat de regering van Aruba niet in staat was en is, om net díe maatregelen te nemen, die genomen (hadden) moeten worden.