DEN HAAG – Venezuela vormt een potentiële dreiging voor het Koninkrijk der Nederlanden. Dat staat in de dreigingsanalyse van de Nederlandse inlichtingsdiensten. Hoewel een militair conflict voorlopig onwaarschijnlijk lijkt, is er kans op escalaties bij mogelijke incidenten, stelt het rapport. De economische crisis in Venezuela heeft ook effect op de stabiliteit op Aruba, Bonaire en Curaçao.
Het ‘Dreigingsbeeld Statelijke Actoren’ is gemaakt door de AIVD, de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en gisteren gepubliceerd. Hierin analyseren de inlichtingendiensten de mogelijke dreigingen voor de landen in het Koninkrijk.
Venezolaanse leger
Venezuela is het grootste buurland van het Koninkrijk. De inlichtingendiensten verwachten dat Venezuela geen militair conflict met het Koninkrijk der Nederland wil riskeren. ‘Er bestaat echter wel een kans op onbedoelde escalatie door mogelijke misinterpretaties en incidenten. omdat het Venezolaanse leger minder professioneel wordt’, zo stelt het rapport.
Daarnaast moet er volgens het dreigingsbeeld rekening gehouden worden met de gevolgen van de economische crisis in Venezuela. Deze raakt de hele regio, waaronder Aruba, Bonaire en Curaçao. ‘Daarbij spelen ook de geopolitieke belangen van grootmachten als de Verenigde Staten, Rusland en China’.
Tenslotte wijst het rapport op de rol die het Venezolaanse leger speelt in de illegale handel van drugs, goud en wapens. Deze zou een destabiliserende werking hebben op de hele regio.
Geschiedenis van incidenten
De banden tussen Venezuela en het Koninkrijk bestaan al sinds de Spaanse tijd, toen Nederland de ABC-eilanden veroverde van Spanje. Dat was in 1634. Omdat de havens van Venezuela niet vielen onder het handelsmonopolie van de Spanje, werd Curaçao een belangrijke overslaghaven voor Venezuela.
Nederland en Venezuela raakten begin twintigste eeuw in conflict om Curaçao. Den Haag stuurde marineschepen om de Venezolaanse kust te blokkeren vanuit het eiland. Het gevolg van jarenlange dreigementen van toenmalige president José Cipriano Castro Ruiz. Maar Juan Vicente Gómez greep daarna de macht en de Nederlandse schepen trokken zich terug.
Hierna bleven de verhoudingen, op een aantal wrijvingen over olie en een overval op Fort Amsterdam na, relatief stabiel. Tot 2005: Venezolaanse militaire vliegtuigen verschenen zonder toestemming boven Curaçao. Hugo Chávez beschuldigde Nederland van het steunen van de Verenigde Staten.
Bovendien had de president opgeroepen om de ‘historische’ band tussen Venezuela en de Antillen te herstellen en maakte daarbij aanspraak op de Benedenwindse eilanden. Nederland maakte zich zorgen om een militair conflict, maar tot een echt incident kwam het nooit.
Recente incidenten
In 2014 liep de spanning weer hoog op. Hugo Carvajal, voormalige baas van de Venezolaanse geheime dienst, werd gearresteerd in Aruba. Dat was op verzoek van de Verenigde Staten die hem wilden vervolgen voor drugsmokkel. Als door een angel gestoken stuurde Venezuela vier oorlogsschepen richting Aruba. Toeval of dreigement? De Nederlandse regering vermeed het conflict door Carvajal diplomatieke onschendbaarheid toe te kennen, tot woede van Amerika.
Een jaar later bloeide het debat rondom Venezuela weer op als president Nicolás Maduro zegt zich te mogen verdedigen in het luchtruim van het Koninkrijk. In een nationale tv-toespraak meldde de president dat de Benedenwindse eilanden en Sint- Maarten tot de defensieve zones van Venezuela behoorde. In 2015 schoot Venezuela ook een vliegtuigje neer boven de internationale wateren nabij Aruba.
In 2018 en 2019 sloot Maduro de grenzen met Aruba, Bonaire en Curaçao vanwege vermeende smokkel en de vlucht van Venezolanen naar Aruba en Curaçao. Maar in 2020 verklaarde Maduro de banden met de ABC-eilanden te willen herstellen. Dit leidde tot besprekingen tussen de landen, maar de eilanden bleken hier nog geen behoefte aan te hebben.
Of er ooit sprake is geweest van een reële oorlogsdreiging is moeilijk in te schatten. Historisch gezien is er vaker sprake geweest van dreigementen en wrijvingen, maar die liepen nooit uit tot ernstige escalaties. Uit te sluiten valt het niet, zeker niet omdat de inlichtingendiensten stellen dat ‘zelfs als het Maduro-regime in de nabije toekomst plaats maakt voor een ander regime, het onwaarschijnlijk is dat de instabiele situatie op de korte termijn substantieel zal verbeteren.’
Lees hier het Rapport Dreigingsbeeld Statelijke Actoren
Lees ook:
