Interview met Kenneth Cuvalay: “Gelijkwaardigheid is een mensenrecht, geen privilege”

Kenneth Cuvalay – Ubuntu Connected Front – nr.3 

Op 17 maart is het zover: de Tweede Kamer verkiezingen. Dit jaar staan er ook een aantal Caribisch-Nederlandse kandidaten op de stemlijst. Koninkrijk.nu sprak ze over zaken gerelateerd aan de eilanden.

Eén van die kandidaten is Kenneth Cuvalay, geboren en getogen op Sint-Eustatius. Cuvalay zette de psychiatrische en verslavingszorg in Sint-Eustatius op in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hij streeft naar transculturele zorg en burgerrechten voor de inwoners van Caribisch Nederland. Daarbij strijdt Cuvalay vooral tegen economische ongelijkheid, kolonialisme en structureel en institutioneel racisme en discriminatie in alle gebiedsdelen van het Koninkrijk der Nederlanden. 

De politicus staat op de derde plek van de kandidatenlijst van Ubuntu Connected Front in. In het partijprogramma is een speciaal thema voor Caribisch Nederland. Ubuntu Connected Front streeft binnen het koninkrijk naar concrete afspraken voor het behoud van mensen- en kinderrechten. Daarnaast wil de partij meer sociale zekerheid met een effectieve verlichting van de armoedeproblematiek en verbeteringen op de arbeidsmarkt. Ook vestigen ze aandacht voor de werkeloosheid onder Antilliaanse jongeren en pleiten ze voor een totale transformatie van het onderwijssysteem. 

Welke Koninkrijk issues vind jij het meest belangrijk?

“Armoede is een groot probleem. Daarnaast is het vinden van geschikte huisvesting problematisch, voornamelijk voor jongeren. Ook de werkeloosheid onder de jongeren op de eilanden is groot. Ik heb tien jaar in de psychiatrische sector gewerkt met jongeren en mijn conclusie is dat de autoriteiten niet genoeg kijken naar de oorzaken van deze problemen. Veel jongeren hebben een geschiedenis van sociaalpedagogische verwaarlozing en dat speelt een belangrijke rol voor hun gedrag. Daarnaast hebben deze jonge eilandbewoners geen goed toekomstperspectief. Ze kunnen geen passende banen vinden en de meesten zijn afhankelijk van hun familie omdat ze genoodzaakt worden om in hun ouderlijk huis te blijven wonen.  

De autoriteiten hebben na 10-10-10 de BES-eilanden een aantal dingen opgelegd, bijvoorbeeld het homohuwelijk, de euthanasie wetten en het herziende belastingstelsel. Deze zaken zijn erg controversieel als je onze cultuur goed kent. Het zijn geen zaken die je een gemeenschap zomaar kan opleggen. 

Van een koloniaal perspectief zie je dat de manier van leven voor een hele bevolking drastisch wordt gedomineerd en gecontroleerd door de Nederlandse overheid. Als we daar kritisch naar kijken komen we tot de conclusie dat alle eilanden, ook Sint-Maarten, Aruba en Curaçao nog op koloniale wijze overheerst worden. We noemen die eilanden landen binnen het koninkrijk, maar dat is een misleidend concept. Landen binnen het koninkrijk betekent namelijk niet dat ze volledig onafhankelijk zijn, maar nog volledig onder toezicht van Nederland.

Na orkaan Irma werd er bijvoorbeeld voor Sint-Maarten 550 miljoen vrijgesteld voor de verwoesting, maar ligt voor het grootste gedeelte nog in de Wereldbank. De conclusie: Sint-Maarten en haar bevolking heeft dat geld nooit gezien. Er zijn nog honderden tot duizenden inwoners die geen dak boven hun hoofd hebben vanwege de verwoestingen. 

Cuvalay vindt dat er na 10-10-10 een sterke influx is van Europese Nederlanders die naar de eilanden trekken. “Grote projectontwikkelaars kopen grote delen van het eiland op en duwen de lokalen weg. Ze bouwen exclusieve hotels, winkels en clubs. Dit gaat hand in hand met het apartheidssysteem, want de meeste lokale burgers kunnen deze plaatsen niet eens binnentreden. Voorbeelden van segregatie op basis van institutioneel racisme zijn prevalent. De lokale bewoners worden benadeeld door deze influx omdat de meeste hoge posities nu bekleed worden door witte Europese Nederlanders. En dat manifesteert zich weer in de bemoeienis vanuit Europees Nederland.

Als je bijvoorbeeld naar Bonaire kijkt, zie je dat er veel meer Europese Nederlanders dan lokale eilandbewoners in het straatbeeld aanwezig zijn. In principe is dit een voorbeeld van ethnic cleansing, of het nou bewust is of niet. De manier van leven van de lokale bewoners wordt namelijk langzamerhand uitgeroeid.”

De politicus vindt ongelijkheid een nog een groter probleem. “Het gaat om scholen ook hier in Nederland, met een Eurocentrisch curriculum en om discriminatie vanuit de politie naar zwarte burgers. In Europees Nederland zijn er organisaties waar we heen kunnen, maar op de eilanden zijn die er niet. Daar zijn er alleen zwakke vakbonden die niet genoeg geld of expertise hebben om de grote coöperaties en instituten te bevechten. 

Daarnaast heeft Nederland altijd een divide and rule beleid gehad. Elke stichting strijdt met elkaar voor een beetje subsidie. De Nederlands Antillen werd in naam onafhankelijk, maar in werkelijkheid blijft men in gedachte afhankelijk van Nederlandse hulp. Pas als we ons losmaken van die koloniale mindset kunnen we pas echt onafhankelijk zijn.”

Hoe belangrijk is diversiteit in de Tweede Kamer? Hoe belangrijk is het om leden van verschillende delen van het Koninkrijk in het Nederlandse parlement te hebben?

“Ten eerste raken we snel afgeleid door dingen zoals ‘kleur in de kamer.’ Dat is een misleidend concept. Na de moord op George Floyd kwam er een internationaal sentiment op waarbij witte mensen begonnen te bekennen dat de samenleving nog altijd racistisch is. Dat zijn allemaal mooie praatjes, maar fundamentele veranderingen zijn er niet. Systematische racisme en etnisch profleren vindt ook hier in Nederland plaats en zijn onderdeel van het institutionele beleid. Een paar jaar geleden hebben wij hier onderzoek naar gedaan met het Landelijk Bureau Racismebestrijding en kwamen tot de conclusie dat het racistische beleid diepe wortels heeft in de Nederlandse maatschappij. 

Het is allemaal voor de show en je ziet dat veel mensen er wel voor vallen. Dat toont ook de onwetendheid van de gemeenschappen. Ik vraag me af: nemen deze kandidaten deel aan deze partijen vanwege hun ego of gaat het echt om substantie? Ubuntu heeft drie Caribisch-Nederlandse kandidaten op een lijst van negentien en daardoor relatief meer zwarte kandidaten dan elk van de conventionele partijen.”

Daarom vind Cuvalay ‘kleur in de kamer’ een gevaarlijk initiatief. “Het is geen grote politieke verandering voor de grote partijen. Ze gebruiken zwarte gezichten om meer stemmen binnen te halen zonder de intentie om die kandidaten ooit de kamer in te krijgen. De enige oplossing ligt bij de zwarte gemeenschap. We moeten collectief begrijpen dat we onze verschillen opzij moeten zetten en samen krachtig zijn. Als de gehele gemeenschap op Ubuntu stemt krijgen we tenminste vijf zetels en kunnen ze niet om ons heen in de kamer. 

Het komt weer neer op de erfenis van de trans-Atlantische slavenhandel en kolonialisme. Deze problemen zijn al meer dan vierhonderd jaar aanwezig. Binnen het politieke systeem en de instituten wordt die erfenis nog in stand gehouden. Antillianen zouden een krachtige gemeenschap kunnen vormen maar ze zijn gescheiden. 

Dus een grote verandering in de Tweede Kamer is alleen mogelijk met Ubuntu omdat wij die koloniale erfenis daadwerkelijk bespreken. Je kan je afvragen waarom er dit jaar zoveel nieuwe partijen zijn. Dat is een weerspiegeling van de huidige samenleving. De samenleving zegt daarmee dat ze klaar zijn met de huidige politiek. De slogan van Ubuntu is If not us, then wo? Dat komt ook overeen met de betekenis van Ubuntu uit de Afrikaanse Bantoetalen: Ik ben omdat wij zijn. Er is dus geen ik zonder wij en andersom. White power bestaat niet zonder koloniale banden. 

In het Caribisch gebied hebben mensen bijvoorbeeld meer respect voor de natuur. Als je een plant breekt vragen je ouders je waarom je die plant kapot moest maken. De Westerse corporaties en globalisering maken winst ten koste van de mensen en de natuur op de eilanden. Als het om het milieu gaat, representeert Ubuntu dat respect. En we staan ook voor sociale gelijkheid. Maar we hebben ook een zwarte agenda. We kunnen de misdaden tegen onze voorouders niet zomaar aan de kant vegen.”

Dus vindt u dat er daar ook meer aandacht voor moet komen in het onderwijs?

“Zowel het onderwijs in Nederland als op de eilanden wordt gegeven vanuit een Eurocentrisch perspectief. Het grootste gedeelte van de leraren op de eilanden zijn ook witte Nederlanders. Dat betekent voor zwarte kinderen vaak een inferieure beeldvorming. De Gouden Eeuw was bijvoorbeeld voor mensen met een Afrikaanse of Indonesische afkomst een eeuw van uitbuiting en plundering, niet van rijkdom. 

De Eurocentrische onderwijsstructuren moeten veranderen. Daarom spreekt Ubuntu ook over een transformatieproces. Niet alleen ‘kleur in de kamer’ maar de gehele institutionele structuur aanpakken. Dan verander je pas de erfenissen van het kolonialisme en de slavernij. Nederlandse kolonialisme bestaat nog steeds. 

Niemand kan zeggen dat de gevolgen vandaag niet meer te merken zijn. De instituten, de politieke structuren, de infrastructuur – het is allemaal te danken aan de misdaden tegen onze Afrikaanse voorouders. 

Dat het zo lang geleden is gebeurd betekent niet dat we het zomaar kunnen vergeten. We zeggen niet ‘oh de Franse Revolutie is zo lang geleden, daar hoeven we onze kinderen geen les meer over te geven.’ We blijven Shakespeare benoemen al is dat ver voor onze tijd. Er is een heel hoofdstuk over de Franse revolutie, maar slechts een paragraaf over de slavernij. 

Datzelfde Eurocentrische beeld doet de geschiedenis voorkomen alsof Europa het culturele en wetenschappelijke middelpunt was. Terwijl onze Afrikaanse voorouders bijvoorbeeld de piramides hebben gebouwd. We moeten begrijpen dat de wieg der beschaving in Afrika lag. Zoveel historische symbolen en ontdekkingen komen oorspronkelijk uit Afrika maar zijn later verdraaid en gerepresenteerd alsof we ze aan de Westerse wereld te danken hebben. “

Hoeveel kracht zou u binnen de Kamer hebben om deze problemen aan te pakken?

“Als je kijkt naar de manifestatie en de gevolgen van de George Floyd moord is de wereld er misschien wel klaar voor. Ik geloof dat, als we maar ons maar blijven afvragen of we de wereld echt kunnen veranderen, er weinig gaat gebeuren. De grootste veranderingen vinden plaats vanwege een kleine groep mensen. Dat Ubuntu Connected Front überhaupt bestaat toont al een trend op zichzelf. 

Onderwijs is heel belangrijk, maar het gehele systeem, dat nog een erfenis is van de trans-Atlantische slavenhandel en het kolonialisme, moet een transformatie ondergaan.”

Cuvalay benadrukt dat het eigenlijk heel simpel is. “Een wit persoon in Wassenaar leeft gemiddeld vijftien jaar langer dan een zwart persoon in Zuidoost. Er is in Nederland ook sprake van etnisch profileren van de politie: ze slaan zwarte mensen vaker in elkaar. Ik werk in de mentale gezondheidssector, daar is ook sprake van institutioneel racisme in hoe ze met gekleurde mensen omgaan, net zoals in de algemene gezondheidssector. Op de werkvloer is het ook een chronisch probleem. Als we überhaupt uitgenodigd willen worden voor een gesprek moeten velen een gefingeerde naam gebruiken. 

There could be no change, if there is no effort to make that change. Er kan geen verandering plaatsvinden zonder de moeite om die verandering door te voeren. Het systeem wil je doen geloven dat veranderingen onmogelijk zijn. De problemen benoemen is daarbij de eerste stap. De aanhoudende actie.

Het gaat niet alleen om politici, maar ook om de gemeenschap. Politici proberen de gemeenschap onwetend te houden. Ubuntu Connected Front kan geen veranderingen doorvoeren zonder de gemeenschap. Zolang je de burgers pacificeert, kan de overheid wegkomen met moord. Pas als het volk opstaat, samenkomt en veranderingen eist, vinden er transformaties plaats. Dat veranderingen alleen door politici doorgevoerd kunnen worden is dus een illusie. Denk niet alsmaar hoe groot het monster is, want dat is precies wat het monster wilt dat je denkt. Dan geef je psychologisch al op. 

Je hoeft je nooit schuldig te voelen voor je privileges. Het probleem ligt bij degenen die ontkennen dat zij baat hebben bij het systeem en anderen verder exploiteren om die positie te behouden. Iedereen is op een manier bevoorrecht. Ik ben bijvoorbeeld dankbaar voor het feit dat ik, ondanks de armoede van mijn jeugd, nog steeds leef. Op andere plaatsen op de wereld zou dat niet het geval zijn. Het gaat niet om spijt, maar om bewustwording van de geschiedenis en hoe dat zich nog manifesteert in de huidige samenleving.”

Wat vindt u van het huidige beleid? De Rijksministerraad, commissie koninkrijksrelaties en COHO bijvoorbeeld?

Ook op het legislatief niveau is er ongelijkheid. Een provincie heeft provinciale rechten en overstijgende bevoegdheden. Een openbaar lichaam heeft die niet. De Nederlandse ministers maken op deze drie eilanden de dienst uit. Het lokale bestuur mag geen grote beslissingen maken, maar heeft met een beperkte eilandelijke bijdrage bevoegdheden op meer lokale onderwerpen. Dat zijn bijvoorbeeld kleine dingen zoals de koeien van de wegen houden en het vuil ophalen. Maar belangrijke besluitvormende bevoegdheden vallen altijd onder de desbetreffende ministeries in Den Haag. Zo simpel is het.” 

Cuvalay geeft een voorbeeld: “Een politieke partij op Sint-Eustatius ging in 2017 naar de Unitied Nations omdat ze onafhankelijker wilden zijn. Knops kwam in 2018 naar het eiland, zette het democratisch-verkozen bestuur opzij en nam het eiland over onder het mom van lokale corruptie. Maar de lokale overheden op de BES-eilanden zijn niet eens bevoegd om geld uit te geven vanwege het financiële curatele toezicht in Den Haag. Voordat het eilandbestuur één cent uitgeeft, moet Den Haag bepalen dat die ene cent kan worden uitgegeven. Dus hoe kan je een lokale overheid beschuldigen dat zij geld onverantwoordelijk hebben besteed? 

Met COVID-19 en COHO. De Nederlandse overheid heeft Aruba, Sint-Maarten en Curaçao onder streng toezicht geplaatst. Bijvoorbeeld door te eisen dat de ambtenaren salaris in moeten leveren. In Europees Nederland zou dat nooit voorkomen. De ‘hulp’ die de CAS-eilanden krijgen is niet te vergelijken met de miljarden euro’s die Nederland bijvoorbeeld investeert aan booking.com of KLM. De financiële hulp voor de eilanden komen namelijk met onrealistische en soms zelfs onmogelijke eisen. Vaak gaat het ook om leningen waardoor de al-bankroete overheden nog dieper de put in raken. Dus er is nog sprake van een koloniaal bewind en controle.” 

Ubuntu Connected Front heeft drie Caribische kandidaten. Alle drie zijn zij op Sint-Eustatius geboren.