Voor Curaçao heeft het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Cft) geconstateerd dat het land nog over voldoende middelen beschikt voor het tweede kwartaal van 2021 en dat derhalve de liquiditeitsbehoefte nihil is.
De eerste uitvoeringsagenda van Curaçao besloeg eveneens slechts de maanden februari en maart 2021 en daarvoor Curaçao geldt dat het vanaf het begin af aan goed in de steigers zetten van de meerjarige samenwerking in sommige gevallen meer tijd kostte dan voorzien. In die gevallen zijn deadlines van maatregelen aangepast of doorgeschoven naar de tweede uitvoeringsagenda.
Over het algemeen is er de afgelopen periode in constructieve samenwerking gewerkt aan voortgang van de uitvoering van de maatregelen opgenomen in de uitvoeringsagenda (Q1). Er zijn verschillende belangrijke stappen gezet, maar er is ook een aantal onderwerpen dat nadere aandacht behoeft.
Financieel beheer (thema A)
Samen met het ministerie van Financiën van Curaçao is een plan van aanpak opgesteld om te komen tot een verbeterde kwaliteit van het begrotingsproces. Dit zal in twee fases gebeuren. Allereerst zal het huidige begrotingsproces geanalyseerd worden, waarbij gekeken wordt naar de opzet, het bestaan en de werking. In de tweede fase wordt onderzocht welke maatregelen de werking van het begrotingsproces kunnen verbeteren.
In de komende periode zal deze doorlichting uitgevoerd worden. Doel is om tevens inzichtelijk te maken hoe de beleidsmatige doelstellingen van de regering worden betrokken in het begrotingsproces. Daarnaast is het plan van aanpak voor optimalisatie van het subsidiebeleid in de afrondende fase.
Kosten en effectiviteit publieke sector (thema B)
Binnen thema B (Kosten en effectiviteit publieke sector) is op verschillende onderdelen voortgang geboekt. Zo zal de wetgevingsfunctie worden doorgelicht en wordt gestart met een verkenning naar de mogelijkheden voor het maken van een wetgevingspool voor Aruba, Curaçao en Sint Maarten om de wetgevingsfunctie (tijdelijk) te versterken.
Het reeds bij Aruba onder thema B genoemde vergelijkend onderzoek naar de primaire, secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden van politieke ambtsdragers en ambtenaren op Aruba, Curaçao en Sint Maarten heeft vanwege het meervoudig offertetraject vertraging opgelopen. Wel is voortgang geboekt bij de beoogde versterking van de overheidsorganisatie en met name de HR-functie.
Hiervoor worden in de nieuwe uitvoeringsagenda verschillende mijlpaalmomenten opgenomen, die grotendeels in het verlengde liggen van afspraken die eerder al onder het Groeiakkoord waren gemaakt. Met betrekking tot de overheidshuisvesting is een blauwdruk vastgesteld voor een nieuw overheidshuisvestingsstelsel als eerste stap richting een kostenreductie op de huisvesting van 20% in 2025. Dit huisvestingsstelsel zal, als onderdeel van het Grond- en Vastgoedbedrijf, in de volgende uitvoeringsagenda verder uitgewerkt worden.
De besluitvorming rondom het verlengen van de carensdagen (B.12) en het maximeren van de duurtetoeslag (B.13) is nog niet afgerond. Curaçao heeft de gevraagde onderbouwing aangeleverd. De onderbouwing voor B.12 is echter nog onvoldoende. Voor wat betreft B.13 heeft de onderbouwing geleid tot aanvullende vragen die beantwoord moeten worden voordat besluitvorming plaats kan vinden.
Belastingen (thema C)
Inmiddels is begonnen met het opstellen van het plan van aanpak voor de maatregelen horend bij het fiscale stelsel en de belastingdienst. Dit thema loopt wat achter op de planning, omdat het doornemen van alle informatie, die door Curaçao beschikbaar is gesteld, meer tijd neemt dan vooraf voorzien.
Om deze reden worden nieuwe data opgenomen in de nieuwe uitvoeringsagenda (Q2). Er is constructief overleg over deze maatregelen en de benodigde informatie wordt goed uitgewisseld. Dit thema is van grote importantie, gelet op de noodzaak om de inkomsten voor Curaçao te verhogen.
Financiële sector (thema D)
De noodzakelijke maatregelen voor de financiële sector worden door de Centrale Bank Curaçao en Sint Maarten (CBCS) en het Nederlandse ministerie van Financiën opgevolgd en liggen op schema. In de afgelopen periode heeft het Internationaal Monetair Fonds twee rapportages opgesteld, waarbij de financiële sector van de monetaire unie Curaçao-Sint Maarten en het stelsel van toezicht op de financiële markten is doorgelicht.
Economische hervormingen (thema E)
Er wordt constructief gewerkt aan het opstellen van een plan van aanpak om het arbeidsmarktbeleid te analyseren (E.1). De plannen van aanpak voor dit traject en voor het doen van een onderzoek naar illegale tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten (E.3) zitten in de afrondende fase. Tevens is een concept plan van aanpak opgesteld om de duurzame betaalbaarheid van het sociale stelsel te realiseren (E.4.1). Dit plan van aanpak wordt nader uitgewerkt en zal binnenkort worden vastgesteld.
Voor het nemen van maatregelen om het sociale stelsel op korte termijn betaalbaar te houden is een nieuwe maatregel opgenomen in de nieuwe uitvoeringsagenda (Q2). Deze maatregelen behoeven aandacht vanwege het grote belang voor de landsbegroting. Groot zorgpunt zit bij de transitie van de voedselhulp. Het protocol voor de transitie van het voedselhulpprogramma naar Curaçao (E.4.2) is nog niet gereed. Knops heeft in de Rijksministerraad van 26 maart expliciet aandacht hiervoor gevraagd van Curaçao.
Met betrekking tot de maatregelen om het ondernemerschap en investeringsklimaat te bevorderen is een plan van aanpak opgesteld. Op basis van de onderzoeken die Curaçao zelf de afgelopen jaren al heeft laten doen, zal gekeken worden of er nog blinde vlekken in de aanpak zitten, zodat het beleid integraal kan worden verbeterd. Om ook op de korte(re) termijn al resultaten te boeken, worden concrete maatregelen voorgesteld om de aanpak van red tape op te pakken en een vergelijkend onderzoek naar de cost of doing business op te stellen.
Tevens is door Curaçao besloten tot oprichting van het nieuwe Grond- en Vastgoedbedrijf. De samenwerking tussen Curaçao en Nederland op dit punt stamt nog uit het Groeiakkoord. Het Grond- en Vastgoedbedrijf, onderdeel van het ministerie van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning, zal een marktconform grondbeleid gaan voeren om zo grondexploitaties uit te kunnen voeren die bijdragen aan de financiële versterken van de landsbegroting.
Zorg (thema F)
Onlangs is in het vierlandenoverleg overeengekomen werk te gaan maken van ziekenhuissamenwerking (F.2). Om te komen tot een onderzoek naar de doelmatigheid en effectiviteit van de zorg is een plan van aanpak opgesteld dat zich richt op de fondsen in beheer bij de Sociale Verzekeringsbank. Dit plan van aanpak bevat goede elementen en wordt nader uitgewerkt.
Voor het nemen van maatregelen om het zorgstelsel op korte termijn betaalbaar te houden is een nieuwe maatregel opgenomen in de nieuwe uitvoeringsagenda (Q2). Deze maatregelen moeten de komende periode verder uitgewerkt worden.
Onderwijs (thema G)
Op basis van het plan van aanpak dat Curaçao gemaakt heeft, is reeds de nulmeting gestart door Curaçao. Deze nulmeting wordt ondergebracht in een gezamenlijk traject met Nederland vanaf april 2021. Nederland heeft, bij akkoord op de onderlinge regeling landspakket Curaçao, een bedrag van 30 miljoen euro vrijgemaakt ten behoeve van investeringen in onderwijshuisvesting op Curaçao.
De eerste 0,5 miljoen euro hiervan is in januari 2021 aan Curaçao ter beschikking gesteld voor het verhelpen van de ergste noden. Curaçao heeft dit geld ingezet om lekkende daken te repareren van verschillende schoolgebouwen. De voorbereidingen voor het maken van een integraal strategisch huisvestingsplan ten behoeve van de besteding van de overige middelen, zijn in goed onderling overleg opgestart.
Rechtsstaat (thema H)
Het overgrote deel van de maatregelen ter versterking van de rechtsstaat is voortvarend ter hand genomen. De landen in het Koninkrijk zijn op 4 februari een nieuw protocol ter versterking van het grenstoezicht overeengekomen. Verder sloten Aruba, Sint Maarten en Curaçao individueel met Nederland een bestuursakkoord om gestand te doen aan gedane toezeggingen voor de materieelvervangingen uit het Lange Termijn Plan 2019-2028 Kustwacht Carib.
Tevens is een plan van aanpak opgesteld voor de verdere professionalisering van de Curaçaose militairen (CURMIL) en actualisatie van de dienstplichtverordeningen en is het convenant om uitvoering te geven aan het Sociaal Vormingstraject gereed voor vaststelling.
Zorgwekkend is wel de stagnatie bij de uitwerking van de modernisering en hervorming van het aanbod van online-kansspelen. Ondanks herhaaldelijk verzoek is de gevraagde informatie hierover nog steeds niet met Nederland gedeeld.
Van belang om op te merken is dat Curaçao aan een aantal voorwaarden voor de derde tranche liquiditeitssteun nog niet heeft voldaan. Het gaat daarbij om de volgende voorwaarden:
- Het voor 1 januari 2021 vaststellen van de landsverordeningen die zien op de verlaging van 25% op het totale pakket arbeidsvoorwaarden van Statenleden en Ministers per 1 juli 2020.
- Het voor 1 januari 2021 vaststellen van de landsverordening die ziet op de maximering van de arbeidsvoorwaarden van topfunctionarissen binnen de (semi)publieke sector en de korting op het totale pakket arbeidsvoorwaarden met 12,5% van personeel en topfunctionarissen van de aan de overheid gelieerde entiteiten.
Zolang Curaçao deze landsverordeningen niet vaststelt en in werking laat treden, zal het land niet in aanmerking kunnen komen voor verdere tranches liquiditeitssteun.