KRALENDIJK – Midden in de natuur tussen Kralendijk en Rincon kweekt Johan van Blerk samen met vrijwilligers duizenden planten. Bij kwekerij Tera Barra probeert Johan lokale natuur een handje te helpen om de diversiteit op het eiland te bewaren én terug te brengen.
Tera Barra bestaat inmiddels een aantal jaar en wil komende maand open voor publiek. Bezoekers kunnen langs het infocentrum en een kijkje nemen in de kassen. Ook kunnen er plantjes worden gekocht en kweekt Tera Barra bomen voor lokale natuurorganisaties. Maar het belangrijkste doel van Johan en zijn vrijwilligers is het eiland herbebossen. Dit gebeurt door mensen te laten zien hoe divers en mooi de natuur op Bonaire kan zijn.
Diversiteit op Bonaire
Dat inzicht kweken is een lastige taak want het heersende idee luidt dat het eiland nu eenmaal kaal en droog is. “Niets van waar!”, zegt Johan. “Wanneer je de natuur hier een kans geeft, groeien er talloze verschillende soorten en ontstaat diversiteit. De oorspronkelijke begroeiing keert terug.”
Zelf laat hij enthousiast zien wat ze door de jaren heen bij Tera Barra hebben bereikt. Op het volledig omheinde terrein van zo’n 5 hectare krijgt de nature die noodzakelijke kans. Omheining is er om de geiten en ezels buiten te houden en de overbegrazing te stoppen.
Sinds 2018 is Johan voorzitter van Stichting Tera Barra, daarvoor hielp hij de kwekerij al een aantal jaar als zelfstandig adviseur. De zorgen om de toekomst van Bonaire, over het verarmen van de natuur, worden hier breed gedeeld.
Op het landgoed groeien lokale bomen onder toeziend oog van de vrijwilligers van de stichting. “Jonge planten hebben nauwelijks mogelijkheden op het eiland, ze worden opgegeten door de grazers”, schetst Johan. “Uiteindelijk blijven zo alleen cactussen en stekelplanten over wanneer de oude bomen overlijden.”
De kweker is daarom voorstander van een actieve aanpak van het geitenprobleem. “Geiten horen bij Bonaire, maar natuur ook. Het is nu belangrijk om een scheiding tussen cultuur en natuur te maken. We moeten beslissen waar geiten wél, en waar ze juist níét mogen lopen. Als je ze overal laat lopen, zal de natuur hier langzaam uitsterven; er komen geen jonge bomen bij. We zullen dus goed moeten overleggen met geitenhouders over oplossingen die voor iedereen werken.”
De invloed van herbebossen
Toen Johan een heel wat jaren terug nog in Ommen woonde, bezocht hij vaak de bossen rond de Overijsselse plaats. “Als kleine jongen was ik graag in de natuur. Zo kon het gebeuren dat ik op de lagere school nog niet zo goed kon rekenen, maar al wel de Latijnse namen van bomen in de omgeving kende.”
De bewondering voor de natuur is altijd gebleven. Met de nodige aandacht, zorg en bescherming is er veel te bereiken. De aanblik van Tera Barra is dan ook door de jaren heen ingrijpend veranderd. Plantjes groeiden uit tot bomen en dit had gevolgen voor de kansen van nieuwe zaaiingen. Bomen bieden schaduw en hun afgevallen bladeren en takken zorgen voor een natuurlijke laag compost op de grond. Hier in deze laag groeien paddestoelen, goedaardige schimmels en microscopisch kleine beestjes die de ideale omstandigheden leveren voor zaden om te ontkiemen. “Natuur helpt nieuwe natuur”, vertelt Johan terwijl hij de fijne bodemlaag laat zien.
“Neem bijvoorbeeld de lora’s”, vervolgt de kweker. “Die vogels kunnen dankzij diversiteit in bomen en planten het jaar rond eten en verspreiden de zaden. Hierdoor versnelt het proces en vergroot de slagingskans.”
Wat leuk is aan het kweken, zijn de onmisbare initiatieven. “Het was bijvoorbeeld lange tijd lastig om Watakeli te laten groeien want de plaatselijke boom gaf niet mee”, herinnert Johan zich. “We hebben toen ontzettend veel zaden uit de bodem gefilterd, de bessen van de boom liggen immers overal. Vervolgens hebben we die zaden in een bak met kokosgrond gelegd, die grond is namelijk wat zuurder, en dat hielp. Nu schieten de zaden van de Watakeli met honderden tegelijk uit de grond. Als we willen, zouden we er duizenden kunnen leveren!”
Als het infocentrum komende maand opengaat, wil Johan bezoekers aan het denken te zetten. “Mensen kunnen in ons centrum zelf zien hoe ze kunnen kweken, Tera Barra helpt daarnaast met een stukje educatie. Hopelijk komt de politiek dan ook in actie en voorzien ze ons van steun om dit project voor iedereen toegankelijk te houden.”
Op de lange termijn zijn de gevolgen van deze aanpak namelijk niet te onderschatten. “Je merkt het al meteen als we onder een wayaka of dividivi gaan staan, de temperatuur ligt veel lager in de schaduw. De omstandigheden worden aangenamer en een begroeid eiland houdt het water beter vast. De bodem wordt vruchtbaarder en biedt betere condities voor nieuwe planten. Het hoort bij elkaar. Het kan, we kunnen de natuur op Bonaire herstellen. Hier laten we het zien.”
