Gekwalificeerde meerderheid screeningswet niet nodig volgens regering Rhuggenaath

De regering Rhuggenaath wil af van de gekwalificeerde meerderheid die nu nog nodig is om de screeningswet aan te passen. Een initiatief wetsontwerp is in de maak en ter voorbereiding zal de coalitie morgen een motie indienen om de weg ervoor te effenen. Een motie met de signatuur van Suzy Römer en haar partijgenoot, Alvin Daal.

Opinie | Dick Drayer

Het afschaffen van een gekwalificeerde meerderheid – twee derde van de Staten moeten vóór stemmen – is een reactie op en heeft tot doel om af te zijn van de pogingen van de oppositie om ministers van het kabinet Rhuggenaath voor de rechter te slepen vanwege nevenfuncties en belangenverstrengeling.

Economieminister Steven Martina ondervond dat aan de lijve en deed een stap opzij, net als collega-minister van Onderwijs, Marilyn Alcala-Wallé. De derde minister zit er aan te komen, Suzy Camelia-Römer. Vandaar de mogelijke haast van dit kabinet om zo snel mogelijk en wellicht met terugwerkende kracht de PIN-minister van Volksgezondheid uit de wind te houden.

18 oktober 2012

De gekwalificeerde meerderheid werd op 18 oktober 2012 ingevoerd bij de aanname van de huidige integriteitswetgeving voor (kandidaat) ministers, de screeningswet. De toenmalige initiatiefnemers waren de ministers van het interim-kabinet Betrian, die op voorspraak van de politieke partijen PAR, PNP, FOL en eenmansfractie van Eugene Cleopa en Dean Rozier nog voor de verkiezingen van 19 oktober 2012 strenge screeningswetten wilden laten gelden.

Er moest voorkomen worden dat de club van Gerrit Schotte bij een verkiezingsoverwinning met een eigen meerderheid de screeningswetten weer opzij kon zetten. Een twee derde meerderheid vereist in de Curaçaose politiek altijd instemming van een deel van de oppositie. Een veilige gedachte daarom: dat zou niet snel gebeuren.

De actoren die toen een gekwalificeerde meerderheid eisten, zijn bijna dezelfde die anno 2020 af willen van die twee derde norm. Hun positie is nu enigszins anders. De verkiezingen zijn pas volgend jaar en niet morgen. Bovendien zit Gerrit Schotte in de gevangenis en mag hij volgend jaar niet meedoen. En de oppositie heeft met succes al twee ministers een stap opzij laten gaan.

Nevenfuncties

De kern van het voorgestelde tweede ontwerp, waar overigens ook twee derde meerderheid voor nodig is, draait om nevenfuncties en -activiteiten van ministers.

Nu nog moet een kandidaat minister zijn zakelijke belangen op afstand zetten en zijn nevenfuncties en nevenwerkzaamheden neerleggen. Als het nieuwe ontwerp, wet wordt, dan moet de (kandidaat) minister nog steeds haar of zijn zakelijke belangen op afstand zetten, maar krijgt ie meer ruimte om de nevenfuncties aan te houden.

Tenzij de kabinetsformateur dat als bezwaarlijk ziet. Als de nevenfunctie of nevenactiviteit naar het oordeel van die formateur afbreuk kan doen aan de objectieve en onpartijdige besluitvorming door de minister of zou kunnen leiden tot onwenselijke vermenging van belangen met het ambt van minister, gaat het feestje niet door.

Nu is de aanstelling van een formateur nog een van de weinige functies die de gouverneur zelfstandig kan en mag doen, maar die kiest normaal gesproken wel iemand van de winnende/grootste partij. Goede kans dat je partijgenootje mag oordelen over jouw nevenfuncties en -activiteiten.

Wie de minister daarop controleert, vangt bot. Want behoudens de publicatie in het publicatieblad van die nevenfuncties die in orde zijn bevonden, hoeft de lijst met op afstand gezette nevenfuncties niet gepubliceerd te worden.

Zit het kabinet eenmaal in het zadel dan wordt de rol van de formateur overgenomen door de minister-president. Die aanpassing van de screeningswet volgens het ontwerp, kan een enorme meevaller zijn voor Suzy Camelia-Römer, die nogal wat verdenkingen van belangenverstrengelingen met zich meezeult en dat met het nieuwe ontwerp wellicht met terugwerkende kracht over de schutting kan gooien.

Openbaar Ministerie

Helemaal bont maakt het ontwerp wetsvoorstel het met allerhande extra bepalingen die moeten voorkomen dat het Openbaar Ministerie zich gaat bemoeien met ministers die bijklussen.

Zo mag de procureur-generaal alleen maar vervolgen als het Hof daartoe bevel geeft. Een vrije afweging, die het OM in onze rechtstaat heeft, vervalt in het geval van ministers die verdacht zijn onder de screeningswet. Lijkt mij toch de omgekeerde wereld.

Openbaar Ministerie in Willemstad | Foto: Manon Hoefman

In ons juridisch systeem oordeelt de rechter nádat vervolging is ingesteld. Maar als het ministers betreft wil de regering Rhuggenaath de zaak nu omdraaien en oordeelt eerst het Hof of het OM wel aan de slag mag.

Die mag volgens het ontwerp overigens niet beslissen dan nadát de betreffende minister is gehoord, eventueel in het bijzijn van haar of zijn advocaat en is niet verplicht tot antwoorden. Alle stukken moeten dan al worden overlegd aan de betreffende minister. Heel handig voor de verdachte minister: alle kaarten van de tegenpartij meteen op tafel.

Catch 22

Er is sprake van twee ontwerpen tot wijziging van de landsverordening screening. De eerste gaat over het afschaffen van de gekwalificeerde meerderheid en die moet met twee derde meerderheid worden aangenomen, om het tweede ontwerp te mogen aanpassen met een gewone meerderheid. En zelfs dat is eigenlijk niet toegestaan, omdat het eerste ontwerp nog niet gepubliceerd en dus niet van kracht is. Een echte catch22 dreigt als beide voorstellen tegelijk ter stemming worden gebracht.

Naschrift: Er is mij na het schrijven van deze opinie vanuit het parlement op het hart gedrukt, dat er morgen geen sprake is van het behandelen van de twee wetsontwerpen in de Staten. Er zal een hele dag in diverse monologen worden toegewerkt naar een motie van de politieke partij PIN (Suzy Römer), die de Staten opdracht geeft om de screeningswet zo aan te passen dat-ie niet meer gebruikt of misbruikt kan worden om ministers omver te kegelen. Het ontwerp daarvoor ligt al klaar…

Downloads