Column deel 8 Hé zus, jij hebt makkelijk praten!

Het onverklaarbare van snurken is, hoe iemand kan slapen met zoveel gedonder aan zijn hoofd.
Eric van der Steen, journalist

De zussen Esther en Linda schrijven columns over de vier talen die op de ABC-eilanden worden gesproken. Het bijzondere aan de column is dat er een vijfde taal in de column is verwerkt. Het is dus niet alleen Nederlands, Engels, Spaans en Papiaments, maar ook gebarentaal voor doven. Esther is tolk gebarentaal en Linda geeft les in Nederlands en Engels en spreekt goed Spaans. De reden waarom ze schrijven is dat het best bijzonder is dat op de eilanden minimaal vier talen worden gesproken.

Hé zus,

Tjilp en tweet ken ik. Twee schattige onomatopeeën in het Nederlands en Engels voor een vogelgeluid. Deze twee klanknabootsingen lijken wel een beetje op elkaar, maar het geluid van een haan bijvoorbeeld wijkt sterk af in andere talen. Kukeluku is quiquiriqui in het Spaans, in het Papiaments kokoyoko en cock-a-doodle-doo in het Engels. Ik besteed er weleens een lesje aan en dan mogen de leerlingen raden wat het geluid is in het Papiaments, Spaans, Nederlands en Engels. Ik weet inmiddels dat het dan een kakafonie wordt, omdat het klaslokaal onmiddellijk verandert in een dierentuin. De collega’s die naast mijn lokaal lesgeven breng ik van tevoren op de hoogte, want die schrikken zich anders een ongeluk bij de lawine aan gepiep, geknor en gebrul.

Het zijn natuurlijk niet alleen dierengeluiden, die geschreven worden zoals ze klinken. Ik hoor ook een geluid in mijn hoofd bijvoorbeeld bij de zinnen: ‘het grind knerpte toen de vrouw zachtjes eroverheen liep’ of ‘de pijl suisde rakelings langs de kop van de beer’ of ‘het gekletter van de wapenen overstemde het geschreeuw van de soldaten’. Als ik dan mijn eigen beelden toevoeg dan heb ik een gratis film. Alleen bij zinnen waarbij de hoofdpersoon aan het slapen is dan hoor ik niets. Dan is het stil. Ik vind het gek dat in stripverhalen er in zo’n ballonnetje altijd zzzzzzz is geschreven. Zou dat zijn afgeleid van zagen, dus dat die persoon half aan het snurken is? Dat heb ik nooit begrepen. Of heb jij een idee?

Hey zus,

Nou, dat is nog een klus om de oorsprong van zzzzz te vinden! Ik las dat het door de strips is gekomen, dat de tekenaars iets wilden gebruiken in een tekstballonnetje om aan te geven dat iemand slaapt. Het is in ieder geval geen onomatopee. Want het klinkt in de verste verte niet als een snurkgeluid! Trouwens, in andere talen gebruiken ze andere letters, veel rrrrrr. Maar de Vietnamezen schrijven ‘khò khò’ en de Duitsers schrijven ‘rah-pu’. Met een umlaut, waar zit die op je toetsenbord als je hem nodig hebt! De Spanjaarden zijn het fijnste, vind ik. Die gebruiken namelijk voor slapen het woord ‘ron-pchi’. Want als je even hiermee oefent dan klinkt het echt alsof je snurkend slaapt.

De beste uitleg die ik vond voor die zzz is dat de z lijkt op de zaagtanden van een zaag, tenminste als je de z bekijkt met je hoofd een kwartslag gedraaid. Nou, die onomatopeeën zijn nog niet zo makkelijk om uit te zoeken! Nee dan het Papiaments, dat een heerlijk woord voor knapperig heeft: ‘kroshkrosh’. Ik hoor de chips kraken!

Ik heb nog wel een goed verhaal over dat rrrrr geluid. In gebarentaal wordt dat ook gebruikt. Maar niet voor ’slapen’. Het wordt gebruikt om het geluid van het gerommel in je buik aan te geven als je honger hebt. Je kent het gewone gebaar van je vingers kruisen? Nou, dat gebaar maak je voor je buik en dan in een cirkelgebaar. Sinds je mij de onomatopee-vraag stelde moet ik hier steeds aan denken! Maar als je doof bent hoor je niet hoe het gerommel in je buik klinkt. Het is zeker niet het geluid van een R, dus hoe is dat gebaar dan ontstaan?

Hoe ontstaan woorden sowieso, kan je elk woord herleiden naar de oorsprong? In de gebarentaal is maar 25% van de gebaren visueel te herleiden, bijvoorbeeld het gebaar voor ‘vogel’: twee handen naast je schouders laten wapperen. Maar van 75% kan je echt niet ontdekken waar een gebaar vandaan komt. Vind jij dat ook zo leuk bij de les Papiaments? Dat we altijd gaan zoeken naar de oorsprong van een woord?

Lees ook:

Laat een reactie achter